Lakenveldsche koeien Overtuin Eikenlaan

Een oude ansichtkaart laat een aantal koeien grazend in een weiland zien. Dit titel luidt: ‘Lakenveldsche koeien in de weide van Huize Vanenburg’. Op de achtergrond het huis en op de voorgrond de typische verschijning van Lakenvelder koeien met hun karakteristieke witte ‘laken’.

Een eeuwenoud ras

Interessant om te weten. Het ras ‘de Lakenvelder’ gaat al terug naar de 12e eeuw. In de Kronieken van Bohemen wordt door Cosmas Pragenis het ras al beschreven. Het Latijn zullen we u besparen, maar vrij vertaald staat er: "De leider was aan het ploegen met twee verschillende ossen, waarvan de één een brede witte band om het lichaam had en een witte kop, terwijl de andere een witte streep over de rug bezat en voorzien was van witte benen."

Lakenvelders en boerderij Voorzorg

In de periode dat baron Van Pallandt eigenaar en bewoner was van de Vanenburg, heeft hij in 1875 de boerderij ‘Voorzorg’ aan de Vanenburgerallee (nr. 16) laten bouwen. Van daaruit liepen de koeien op het terrein rond de Vanenburg zoals op de foto te zien is. Voorzorg is geen toevallige naam: de boerderij had als doel om het Puttense weeshuis te voorzien van voedsel. Het weeshuis was opgericht door de kinderloze baron en barones Van Pallandt - van Goltstein. Dagelijks werd er met paard en wagen naar het dorp gereden om melk, boter, kaas en eieren naar het tehuis te brengen. Er doen geruchten dat niet alle eieren de weeskinderen bereikten, maar soms bleven ‘hangen bij de leiding’. Of dit gerucht waar is, is moeilijk te herleiden, maar niet geheel ondenkbaar.

De eerste zetboer op de boerderij was Jan Aartsen Dokter. Later werden 3 van zijn kinderen nog verzorgd door het weeshuis. Hendrik Ruiter volgde Jan Aartsen Dokter als zetboer op. De kleindochter van Hendrik Ruiter trouwde uiteindelijk met Klaas van Dasselaar (anno 2025 tuinman op het landgoed), waarmee de familie Van Dasselaar langdurig verbonden raakte aan de boerderij. In 1925 werd Voorzorg zelf eigendom van de familie, nadat de neef van de Baron, Hugo (ook wel Joep of Joekie genoemd) van Pallandt, de boerderijen verkocht om zijn uitbundige levensstijl te bekostigen.

Waarschijnlijk is daarmee ook een einde gekomen aan de lakenvelders op Vanenburg, totdat de familie Baan het landgoed in 1996 koopt en er rond 2000 weer Lakenvelders op het landgoed verschijnen. De koeien werden in eigen beheer onderhouden en werden gestald op boerderij de Praest (Vanenburgerallee 4), wat in die periode ook eigendom van Kasteel De Vanenburg was. In 2012 zijn de koeien verkocht omdat in die periode ook de boerderij verkocht werd.

Behoud van erfgoed

De aanwezigheid van Lakenvelder koeien op het landgoed is meer dan een mooie herinnering. De karakteristieke dieren maakten deel uit van een verleden waarin landbouw en maatschappelijke betrokkenheid samenkwamen. Hun verschijning, zwart met een brede witte band over de romp, was in de 19e eeuw een geliefd gezicht op buitenplaatsen. Ze werden daar niet alleen gehouden om hun melk, maar ook vanwege hun sierlijke uiterlijk — een visueel statussymbool voor de adel dat het aanzien van het landgoed verhoogde.

Dit gold ook voor baron en barones Van Pallandt, die niet alleen het landgoed bestierden, maar ook oog hadden voor de gemeenschap.